انجام معاینات پیش از بارداری می‌تواند نقشی مهم و مؤثر در بارداری
راحت شما و همچنین سلامتجنین داشته باشد. انجام این معاینات این
فرصت را به پزشک می‌دهد که بدن شما را برای دوران بارداریآماده کند و
احتمال بروز مشکلات را در بارداری به حداقل برساند. همچنین تشکیل
پروندۀ سلامت شما پیش از بارداری می‌تواند به عنوان مرجعی مناسب
در دوران بارداری باشد. توصیه می‌شود معاینات
پیش از بارداری را شش ماه قبل از اقدام برای بارداری انجام دهید. در این مطلب با معاینات عمومی پیش از بارداری آشنا شوید.
تشکیل پروندۀ سلامت مادر
پزشک در اولین جلسۀ معاینات پیش از بارداری با دریافت اطلاعاتی در مورد شرح حال، مشخصات و
پرسیدن برخی سوال‌ها در مورد نسبت خویشاوندی زن و شوهر، سابقۀ بیماریهای ژنتیک در خانواده،
سابقۀ مصرف دارو، الکل و مواد مخدر پروندۀ مادر را تکمیل می‌کند. اگر سابقۀ بارداری قبلی داشته
باشید، پزشکتان در مورد مشکلات احتمالی موجود در بارداری قبلی، سابقۀ سقط جنین، تولد
فرزند با نقصهای ژنتیک و همچنین نوع زایمان قبلی شما سوال‌هایی خواهد پرسید. همچنین
دربارۀ دوره‌های عادت ماهانه و روش‌هایپیشگیری شما نیز سوال‌هایی می‌پرسد. اگر تا به حال
زمان شروع و پایان دوره‌های عادت ماهانۀ خود را ثبت نمی‌کردید، الان زمان مناسبی برای
شروع این کار است.
سابقۀ انجام تست پاپ‌اسمیر و ابتلا به عفونت‌های آمیزشی شما نیز بخشی از پروندۀ سلامت
شما محسوب می‌شود. اغلب عفونت‌های آمیزشی خاموش، بدون علامت هستند که در صورت
درمان نشدن ممکن است منجر به التهاب لگن شود و بارداری یا باروری شما را تحت تأثیر قرار
خواهد داد. اگر شما یا همسرتان بیش از یک شریک جنسی یا سابقۀ رفتار پرخطر داشته‌اید،
انجام آزمایش‌هایی برای تشخیص بیماریهای عفونتی آمیزشی الزامی خواهد بود. پزشک
سوابق ابتلا به بیماریهای مزمن که می‌تواند در دوران بارداری مشکلی ایجاد کند نظیر آسم،
دیابت، فشار خون، اختلال انعقاد خون وبیماری تیروئید را نیز جویا خواهد شد. اگر بیماری مزمنی
دارید، می‌توانید آن را تحت کنترل درآورید یا به یک متخصص ارجاع داده شوید. پیش از باردار شدن
و در دوران بارداری شاید لازم باشد نوع و دُز داروی مصرفی خود را برای درمان بیماری مزمنتان
تغییر دهید. البته تا زمانی که به شما توصیه نشده است، مصرف داروی تجویزی را برای درمان
بیماری قطع نکنید. پزشک همچنین از شما سابقۀ جراحی یا بستری شدن به هر دلیل یا
مشکلات مربوط به بیهوشی را نیز خواهد پرسید.
معاینات فیزیکی در مطب پزشک
در جلسات ویزیت پیش از بارداری، وضعیت فیزیکی شما با انجام معایناتی بررسی می‌شود و با
انجام این کار پروندۀ سلامت شما تکمیل خواهد شد. این معاینات شامل موارد زیر خواهد بود:
اندازه‌گیری قد، وزن، فشار خون و همچنین تعیین شاخص تودۀ بدنی یا BMI شما
معاینۀ واژن برای بررسی هر گونه توده، عفونت، تبخال یا ضایعه و همچنین بررسی هر گونه حساسیت به لمس و سایر مشکلات احتمالی
بررسی وضعیت ظاهری لگن برای تشخیص هر گونه مشکل لگنی
انجام تست پاپ‌اسمیر؛ در صورت انجام نشدن آن طی یک سال گذشته
بررسی قوام و اندازۀ غدۀ تیروئید با لمس آن
بررسی پوست برای وجود هر گونه بثورات پوستی
معاینۀ چشم از نظر زردی برای بررسی کم‌خونی احتمالی
معاینۀ شکم برای بررسی اندازۀ طحال و کبد
گوش دادن به صدای قلب و ریه برای بررسی هر گونه مشکل احتمالی
معاینۀ پستان برای بررسی هر نوع توده یا ترشحات پستان
بررسی داروهای مصرفی
پزشک از شما دربارۀ داروهای نسخه‌دار یا بدون نسخه، ویتامین‌ها، داروهای گیاهی و دیگر
مکمل‌های مصرفی خواهد پرسید. درست کردن لیستی از تمامی موارد فوق و دز مصرفی
و تعداد دفعات مصرف، فکر خوبی است. حتی می‌توانید قوطی دارو یا مادۀ مصرفی را همراه
خود به مطب ببرید. این اطلاعات کمک می‌کند تا اطمینان بیابید که شما در دوران بارداری
مادۀ مضری را مصرف نمی‌کنید یا دز مصرفی آن بیش از حد مجاز نیست. برای مثال دز بیش
از حد برخی ویتامین‌ها مثل ویتامین A می‌تواند برای جنین مضر باشد. اگر تا به حال
فولیک اسید مصرف نمی‌کردید، پزشک به شما توصیه خواهد کرد حداقل یک ماه پیش
از اقدام برای باردار شدن، روزانه ۴۰۰ میکروگرم فولیک اسید را به تنهایی یا به صورت
مولتی‌ویتامین مصرف کنید. مصرف فولیک اسید پیش از باردار شدن به طرز چشمگیری خطر
ابتلای جنین به نقصهای مادرزادی لولۀ عصبی نظیر اسپینا بیفیدا را کاهش می‌دهد. با توجه
به اینکه درصد زیادی از بارداری‌ها بدون برنامه‌ریزی رخ می‌دهد، محققان توصیه می‌کنند تمام
زنانی که در سن بارداری هستند، روزانه ۴۰۰ میکروگرم فولیک اسید مصرف کنند.
آزمایشهای پیش از بارداری
پزشک شما احتمالاً در جلسۀ اول، آزمایش‌هایی را برای شما تجویز خواهد کرد که در جلسۀ
بعدی نتایج آن را بررسی خواهد کرد. یکی از آزمایش‌هایی که در معاینات پیش از بارداری تجویز
می‌شود، آزمایش ادرار است. این آزمایش شامل آزمایش آنالیز ادرار UA و همچنین آزمایش
کشت ادرار UC است. آزمایش آنالیز ادرار برای بررسی مواد موجود در ادرار و همچنین بررسی
قند موجود در ادرار است. وجود قند در ادرار ممکن است نشانۀ بیماری دیابت باشد و نیاز به
انجام آزمایشهای تکمیلی خواهد بود. همچنین آزمایش کشت ادرار برای بررسی هر گونه عفونت
احتمالی مجاری ادرار انجام خواهد شد. همچنین پزشک مجموعه‌ای از آزمایشهای خون را
برای شما تجویز می‌کند تا وضعیت سلامت شما را با دقت بیشتری بررسی کنید. توجه داشته
باشید به این دلیل که این آزمایشها شامل آزمایش قند خون ناشتا می‌شود، باید حداقل هشت
ساعت چیزی نخورده باشید. به همین دلیل، بهتر است صبح زود جهت انجام آزمایش مراجعه کنید.
احتمالاً موارد زیر در آزمایش خون شما بررسی خواهد شد:
شمارش خون کامل CBC: با بررسی نتایج این آزمایش که به بررسی کامل گلبول‌های خون
شما می‌پردازد، می‌توان متوجه هر گونه کم‌خونی یا مشکلات دیگری شد.
بررسی آنتی‌بادی‌ها: در این آزمایش با بررسی سطح آنتی‌بادی‌های ضدسرخجه و سرخک، ایمنی
شما در برابر این بیماری‌ها بررسی خواهد شد. همچنین ممکن است آزمایشی برای بررسی میزان
ایمنی شما در مقابل هپاتیت B و همچنین ایدز تجویز شود.
آزمایش تیروئید: با تجویز این آزمایش و بررسی نتایج آن می‌توان عملکرد تیروئید شما را بررسی کرد.
این آزمایش در تشخیص مشکلاتی از قبیل کم‌کاری و پرکاری تیروئید کمک خواهد کرد.
گروه خونی و Rh: پزشک از آزمایشگاه خواهد خواست که گروه خونی و Rh خون شما را مشخص کند.
این موضوع علاوه بر آنکه به تکمیل پروندۀ شما کمک می‌کند، با اعلام نتایج، درصورتی‌که Rh شما منفی
باشد و Rh همسر شما مثبت، اقدامات لازم در مورد احتمال اختلال خونی مادر و جنین در دوران بارداری انجام شود.
قند خون ناشتا: با بررسی نتایج این آزمایش، احتمال ابتلا به دیابت در شما بررسی می‌شود. درصورتی
که میزان قند خون ناشتای شما بیشتر از حد معمول باشد، ممکن است برای بررسی بیشتر، آزمایش
دیگری نیز درخواست داده شود. دیابت در صورت کنترل نشدن ممکن است باعث ایجاد مشکلات جدی در بارداری شود.
با توجه به اطلاعاتی که در مورد سوابق بیماریهای ژنتیکی خود و همسرتان در اختیار پزشک قرار داده‌اید،
ممکن است در صورت علاقۀ خودتان، شما را جهت انجام مشاورۀ ژنتیک پیش از بارداری به
متخصص معرفی کند. آزمایشهای ژنتیک پیش از بارداری توسط آزمایشگاه‌های خاصی انجام می‌شود.
بررسی سابقۀ واکسیناسیون
ابتلا به برخی بیماری‌ها در دوران بارداری می‌تواند فرزند شما را در معرض خطر ابتلا به نقصهای
خطرناک مادرزادی یا عارضههای دیگری قرار دهد، درصورتی‌که کارت واکسیناسیون دارید، آن را برای
نشان دادن به پزشک خود همراه داشته باشید تا از به روز بودن واکسیناسیون شما اطمینان حاصل
شود. واکسن‌هایی که تزریق آنها توصیه می‌شود شامل موارد زیر است:
سرخجه: اگر مطمئن نیستید که این واکسن را تزریق کرده‌اید، با انجام آزمایشی، میزان ایمنی بدن
شما در برابر این بیماری سنجیده می‌شود و در صورت نیاز، تزریق این واکسن تجویز خواهد شد. پس
از تزریق واکسن سرخجه باید یک ماه صبر کنید و بعد برای بارداری اقدام کنید.
آبله‌مرغان: اگر قبلاً به آبله‌مرغان مبتلا نشده‌اید یا واکسن آن را تزریق نکرده‌اید، سطح ایمنی بدن
شما در برابر این بیماری مورد آزمایش قرار خواهد گرفت. تزریق واکسن آبله‌مرغان در دو نوبت و با فاصلۀ
چهار تا هشت هفته تزریق می‌شود و پس از تزریق واکسن آن باید یک ماه صبر کنید و سپس باردار شوید.
واکسن توأم؛ دیفتری و کزاز: این واکسن‌ها یک بار تزریق می‌شوند. اگر قبلاً این واکسن را
دریافت کرده‌اید نیازی به دریافت مجدد آن نیست. در طرح واکسیناسیون کشوری، معمولاً اکثر
افراد در برابر این بیماری‌ها واکسینه شده‌اند.
واکسن آنفلوانزا: اگر در فصل سرما هستید یا دوران بارداری شما در فصل سرما خواهد بود
یا در صورت شیوع آنفلوانزا، بهتر است واکسن آنفلوانزا را دریافت کنید. پزشک در مورد این
موضوع با شما مشورت خواهد کرد.
واکسن هپاتیت B: اگر قبلاً این واکسن را تزریق نکرده‌اید و نتایج آزمایش خون نشان دهد که
نسبت به این ویروس ایمنی ندارید، ممکن است تزریق واکسن هپاتیت B برای شما تجویز شود.
اگر قصد دارید به زودی یا در دوران بارداری خود به خارج از کشور سفر کنید، این مسئله را به
پزشک خود اطلاع دهید، زیرا ممکن است نیاز به تزریق واکسن دیگری داشته باشید و برخی
از واکسن‌ها برای زنان باردار مضر است.
